KATEGORİLER |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Foto Galeri |
Kiraz Yetiştiriciliği
KİRAZ
YETİŞTİRİCİLİĞİ Kaynak: Tarım Bakanlığı
Kiraz, son yıllarda ülkemizde ihracata yaşanan olumlu gelişmeler nedeni ile
üretimi hızla artış gösteren bir meyve türü olmuştur.
EKOLOJİK İSTEKLER
İklim
Kiraz ağaçları kış dinlenme döneminde –20, -26 oC kış soğuklarına
dayanıklıdırlar. Fakat kışın sık sık –20 oC ve daha soğuk olan bölgelerde kiraz
yetiştiriciliğinin yapılması tavsiye edilmez. Özellikle kış soğukları riski
fazla olan bölgelerde gübreleme ve sulama programlarının (yıllık sürgünlerin
pişkinleşmesi için sulamanın erken kesilmesi) dikkatli bir şekilde planlanması
ve uygulanması gerekmektedir. Kiraz çeşitlerin büyük bir çoğunluğu düzenli çiçek
açabilmek için mutlaka kış dinlenme döneminde 7.2 oC ‘nin altında toplam 1100 –
1700 saatlik bir sıcaklık toplamına ihtiyaç duyarlar. Ayrıca düzenli ve
tatminkar verim alabilmek için çiçeklenme döneminde hava sıcaklıklarının uzun
süreli olarak -2 ila -4 oC’nin altında düşmemesi ve havaların yağışsız olması
istenir. Düzenli ve kaliteli meyve alabilmek için gelişme dönemi içersinde kiraz
bahçelerinde sulama şarttır.
Toprak
Kiraz yetiştiriciliğinde kullanılan anaca göre değişmekle birlikte; kumlu-tınlı
topraktan killi-tınlı toprağa kadar bir çok toprak tipinde bahçe kurulabilir.
Fakat toprak pH’ sının 6 - 7 civarında, geçirgen, derin, besin ve organik madde
miktarınca zengin olması istenir. Yüksek oranda kireçli, kumlu ve kıraç
topraklarda kiraz bahçeleri kurulmamalıdır.
Anaçlar
Anaç seçiminde çok dikkatli olunmalı, özellikle toprak tipine, uygulanacak
kültürel işlemlere ve yetiştirilecek olan çeşide göre anaç seçilmelidir. Örneğin
kendine verimli çeşitler bodur anaçlar üzerine kesinlikle aşılanmamalı ve böyle
kombinasyonlarla ticari bahçeler kurulmamalıdır.
Dünyada kullanılan kiraz anaçlarına; Mazzard F 12/1, Mahaleb SL 64,
Weiroot 158 ve Tabel (Edabriz), Colt, Cab-6, Gisel-A 1, 5, 6, 10, Ma X
Ma-14, 60, 97, P-HL-A, B, C, Victor, GM-61, GM-79, Argot, Pontaleb ve
PIKU-1, 3, 18 ve 167 serilerinin klon vb. anaçları örnek olarak verilebilir.
Çeşitler
Melezleme ve mutasyon ıslahları ile kiraz çeşit sayıları her geçen gün
artmaktadır.
Bazı Yerli kiraz çeşitleri; Turfanda, Kırdar, Halil efendi, Çakır, Edirne,
Altıparmak, Yakacık, Sapı kısa, Karabodur, Kara kiraz ve 0900-Ziraat’tir.
Bazı Yabancı çeşitleri; Early Burlat, Precoce de Bernard, Early Lory, Casena,
Macesse, Vista, Larian, Bigarreau Jaboulay, Canada Giant, Noir de Guben, Van,
Celeste, Bing, Bing Lory, Bigarreau Napoleon, Bigarreau Gaucher, Techlovan,
Lambert, Vanda Sunburst, Summit, Lory Bloom, Belge, Newmoon, Jubilee, Noble,
Metron Late, Kordia, Cristalina, Regina, Fercer-arcina, Rainier, Francesca ve
Ferrovia verilebilir. Sayılan tüm bu çeşitler kendine kısır olup, mutlaka
tozlayıcı diğer çeşitlerle birlikte bahçe kurulması gerekmektedir. Son yıllarda
kendine verimli çeşitlerin sayısının artması ile tozlayıcı çeşide gerek
duyulmadan da bahçe kurmak mümkün hale gelmiştir. Bu çeşitlerden bazıları ise;
Stella, Lapins, Sweetheart, Index, Sandra Rosa,v Columbia, Benton, Cashmere,
Skeena ve Sonata olarak yetiştiricilikteki yerlerini almışlardır.
Bahçe Kurma
Kiraz bahçesi kurulacak olan yerde iyi bir toprak hazırlığı yapılmış, yer ve
yöney olarak tam doğru seçim yapılmış olmalıdır. Çeşit seçiminde ise tamamen
pazar isteği ve pazarlama şekli düşünülerek çeşitler seçilmelidir. Çeşit seçimi
yapılırken çeşitlerin verimlilik durumlarına bakılmalı, eğer çeşit kendine kısır
bir çeşit ise mutlaka tozlayıcıları (dölleyicileri) ile birlikte dikilmelidir.
Early Burlat : X X X X X X X X X X X
Vista : X X X X X X X X X X
Merton Premier : X X X X X X X X X X
Noir de Guben : X X X X X X X X X X
Techlovan : X X X X X X X X X X
Lambert : X X X X X X X X X X
Merton Mervel : X X X X X X X X X X
Regina : X X X X X X X X X X
0900 Ziraat : X X X X X X X X X X
Yetiştiriciliği tavsiye edilen kiraz çeşitleri için uygun dölleyici çeşitleri
önem sırasına göre aşağıda belirtilmiştir. Bu belirlemede, isimleri
tekrarlamamak için, çeşitlere verilen numaralardan yararlanılmıştır (Koyu
yazılan çeşitler Universal Donor olup, kendileriyle aynı zamanda çiçek açan tüm
çeşitleri dölleyebilmektedirler).
1. Edirne : 6, 9, 11, 12, 15, 18, 19, 23
2. Turfanda : 3, 7, 11
3. Early Burlat : 2, 7, 11
4. Starking Hardy Giant : 6, 10, 11
5. Durona di Cesena : 6, 11, 15
6. Vista : 1, 4, 5, 10, 12, 13, 14, 17, 24
7. Merton Premier : 2, 3, 11, 12, 13, 14
8. Larian : 10, 12, 13
9. Merton Bigarreau : 1, 15, 18, 19, 22, 23
10. Berryessa : 4, 6, 12, 13, 14
11. Noir de Guben : 1, 2, 3, 4, 5, 7, 12, 13, 17, 24
12. Van : 1, 6, 7, 10, 11, 13, 14, 22
13. Bing : 6, 7, 10, 11, 12
14. Bigarreau Napoleon : 6, 7, 10, 11, 12
15. Bigarreau Gaucher : 1, 5, 9, 16, 17, 18, 19, 22, 23
16. Noble : 9, 15, 19, 22, 23
17. Bella di pistoia : 6, 11, 15
18. Karabodur : 1, 9, 12, 15, 23
19. Merton Marvel : 1, 9, 16, 23
20. Karagevrek : 6, 15
21. 0900 Ziraat : 15, 22,23, Stark’s Gold, Regina
22. Lambert : 9, 12, 15, 21, 23
23. Merton late : 1, 9, 15, 18, 19, 22
Örneğin; 0900-Ziraat ana çeşit olduğunda; Regina, Lambert, Noble, Summit,
Sunburst, Bigarreau Gaucher, Octavia, Metron Late veya Starks Gold çeşitlerinden
en az üç çeşitten ağaçlar bahçede tozlayıcı olarak yer almalıdır. Tozlayıcı
olarak seçtiğimiz çeşitler mutlaka ana çeşidimiz ile aynı dönemde
çiçeklenmelidirler. Tüm bu uyarılar ışığında kapama kiraz bahçesi kurulacağı
zaman mutlaka sağlıklı, ismine doğru, aşılı ve bir yaşlı fidanların kullanılması
gerekir. Anaç olarak bodur anaçlar kullanılmış ise ağaçlara verilmesi gereken
aralık ve mesafeler, çoğu çeşitler için 2.5 x 5 m, yarı-bodur veya kuvvetli
anaçlar kullanılmış ise 5 x 5 m veya 5 x 7 m önerilmektedir. Bu aralık ve
mesafeler anaca, çeşide, toprak şartlarına ve uygulanacak olan kültürel
işlemlere göre de değişebilir. Dikim budaması yapılan hastalık ve zararlılara
karşı ilaçlanan fidanların aşı yeri toprak üzerinde kalacak şekilde bölge
iklimine göre Aralık veya Şubat ayları arasında dikilmeleri tavsiye edilir.
Kültürel İşlemler
Toprak İşleme
Kiraz bahçelerindeki toprak işleme; açık, örtülü veya yarı örtülü olarak
yapılabilir. Açık (tamamen işlenmiş toprak) toprak işleme genellikle dikimi
takip eden ilk birkaç yıl yapılır. Daha sonraki yıllarda
ise örtülü veya yarı örtülü sistemler kullanılır. Örtülü toprak işlemede ise
bahçede herhangi bir toprak işlemesi söz konusu değildir. Sadece aşırı boylanmış
olan otlar biçilir veya özellikle ağaç altlarında yabancı ot ilaçları ile
düzenli bir mücadele yapılır. Yarı örtülü veya geçici örtülü toprak işlemede ise
bahçede toprak işlemenin uygun olduğu ilkbahar ve yaz aylarında işleme yapılır.
Sonbahar ve kış aylarında ise bir kez toprak işleme yapılır veya hiç yapılmaz.
Anaç olarak bodur veya yarıbodur gelişen diğer klonların kullanıldığı kiraz
bahçelerinde eğer toprak işlemesi yapılıyor ise mutlaka yüzeysel en fazla 10-15
cm derinlikte olmalıdır.
Sulama
Kaliteli meyve almayı en fazla etkileyen kültürel işlemlerden birisidir. Bunun
için özellikle aktif gelişme döneminde bahçelerin düzenli olarak sulanması
zorunluluk arz eder. Bodur anaç kullanılmış bahçelerde hem düzenli ve hem de sık
aralıklarla sulama yapılmalıdır (geçirgen topraklar için). Çünkü bu tip
anaçlarda kök gelişimi yüzeysel olduğu için ağaç topraktaki suyun ani
değişiminden etkilenebilir. Bunun sonucunda da ağacın gelişmesinde ve meyve
kalitesinde bozulmalar olur. Su düzeni bozulmuş bahçelerdeki meyveler küçük
kalır, pazar değerini kaybeder ve ağaçlar bir yıl sonrasının verimi için
hazırlık yapamazlar. Aşırı sulama yapılan bahçelerde ise kök ve kök boğazı
çürüklükleri meydana gelebilir. Meyve bahçelerinde yapılması gereken sulama
şekilleri; damlama ve mikro yağmurlama olarak tespit edilmiştir. Bu sistemlerde
sabit masraflara gereksinim duyulduğundan yanlış olmasına rağmen halen salma
şeklinde sulamalarda yapılmaktadır. Eğer bu şekilde bir sulama yapılacak ise
suyun özellikle ağaç gövdelerine değmemesine ve kalitesine özen gösterilmelidir.
Aksi takdirde mantari hastalıklarla bulaşmanın önüne geçilemez. Gübreleme Kiraz
bahçelerinde dengeli ve düzenli bir gübreleme yapmak için mutlaka belirli
aralıklarla (en az üç yılda bir) toprak ve yaprak analizleri yapılmalıdır.
Yapılan analizlerin sonucuna göre de bahçenin gübre ihtiyacı belirlenmelidir.
Verilecek olan kimyasal gübreler ağaçların taç iz düşümü içerisine ama asla
gövdeye ve köklere temas etmeyecek şekilde uygulanmalıdır. Bitkinin daha fazla
ihtiyacı olan makro elementler her yıl mikro elementler ise ihtiyaca göre
verilmelidir. Ayrıca kiraz bahçelerinde demir noksanlıklarına sık
rastlanmaktadır. Demir eksikliğinde özellikle genç yapraklardan başlayarak bir
sararma ve bunun sonucunda da gelişme düzeninde gerileme ve yaprak dökümü
görülür. Bu eksiklik kısa sürede toprak ve yaprak gübrelemesi olarak
giderilmelidir. Yine kimyasal gübrelemenin haricinde ağaçların ihtiyacı olan
organik maddenin de toprağa kazandırılması olayı unutulmamalıdır.
Budama
Kiraz yetiştiriciliğinde budama fidanın alınması ile başlar. Bu nedenle ağaçlara
verilmesi düşünülen terbiye sistemleri; anacın ve çeşidin büyüme gücüne, şekline
seçilen bahçe yerinin yöney ve toprak tipine ve uygulanacak olan kültürel
işlemlere göre belirlenmelidir. Kiraz ağaçlarının genelinde hâkim olan dikine
büyüme eğilimi nedeniyle dike yakın olan budama şekillerinin verilmesi ve
uygulaması daha kolaydır. Özellikle son yıllarda artan sık dikimler nedeniyle bu
tip sistemler daha da önem kazanmıştır. Kiraz bahçelerinde en fazla uygulanan
sistemlerden bazıları; doruk veya değişik doruk dallı terbiye şekilleridir.
Kirazın pratikteki üretici bahçelerinde uygulanan çok fazla ve değişik budama
şekilleri mevcuttur. Kirazda yapılan en büyük hatalardan birisi de kirazın hiç
budanmaması veya her bölgede ve her çeşide Goble (Çanak) terbiye sisteminin
uygulanmaya çalışılmış olmasıdır.
Ağaçlara uygulanan şekil budaması, ağırlıklı olarak ilk 5 – 7 yılda yapılır.
Daha sonraki budamalar ise şeklin verilmesinden ziyade şeklin korunmasına ve
verime yöneliktir. Yapılan verim budamalarında çiçek ve yaprak gözlerinin
oranları arasında bulunan fizyolojik dengenin korunmasına özen gösterilmelidir.
Verim budaması düzenli olarak her yıl mutlaka ağacın gelişme kuvvetine göre
yapılmalıdır. Ağaçların fizyolojik dengesi için genellikle genç ağaçlar hafif,
yaşlı ağaçlar ise biraz daha sert budanır. Modern meyvecilik anlayışında artık
bir ağaçtan uzun süre verim almak düşünülmemektedir. Bir ağaçtan kısa sürede en
fazla, kaliteli verimi almak ve daha sonra ağaçları sökerek bahçeyi yenilemek
ana fikir olmalıdır. Budama olayı (Sanatı) ne kadar anlatılırsa anlatılsın
şekillerle detaylı olarak çizilmedikten ve uygulaması yapılmadıktan sonra
anlaşılması en güç olaylardan birisidir. Budamayı gerçekleştirecek olan kişi
öncelikle usta olmalı ve ağaç üzerinde hatalı kesimler yapmamalıdır. Yapılacak
olan hatalı budama sonucunda ağaç bundan yaşamı süresince olumsuz olarak
etkilenecektir.
Hasat ve Verim
Kiraz meyveleri, çeşide özgü renk ve iriliğe ulaştıklarında, yeme olumu
döneminde elle hasat edilirler. Meyveler hassas olduğu için toplama mutlaka elle
yapılmalı ve saplı olarak kopartılan meyveler fazla büyük olmayan toplama ve
taşıma kaplarına alınmalıdır. Özellikle hasat döneminde meyve çatlamasına neden
olduğu için yağmur istenmez. Fakat bu olayda da diğer birçok olayda olduğu gibi,
çeşitler arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Kullanılan anaca ve
uygulanan kültürel işlemlere göre ağacın verime başlaması ve ağaç başına alınan
verimler arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Anaç olarak yabani kiraz
veya diğer kuvvetli gelişen anaçlar kullanılmış ise ağaçların ekonomik anlamda
meyve verebilmeleri için en az 5 – 6 yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyulmaktadır.
Eğer kuvvetli gelişen anaçlar değil de daha zayıf gelişen bodur veya yarı-bodur
klon anaçları kullanılmış ise, bu süre, 3 veya 4 yıldır. Bununla birlikte zayıf
gelişen anaç kullanılarak sık dikim (2.5 X 5 m) veya farklı dikim sıklıklarında
ve iki yaşlı dallanmış fidanlar kullanılır ise bu süre iki yıldır.
Bu içerik 6717 defa okundu.
|
|
Bu konu ile ilgili diğer sayfalar » |
Aspir yetiştiriciliği » 8008 defa okundu. |
Susam yetiştiriciliği » 6866 defa okundu. |
Kapari (gebere) yetiştiriciliği » 7047 defa okundu. |
Ayçiçeği yetiştiriciliği » 6199 defa okundu. |
Kenevir yetiştiriciliği » 16791 defa okundu. |
Çay yetiştiriciliği » 15055 defa okundu. |
Haşhaş yetiştiriciliği » 28311 defa okundu. |
Şeker pancarı yetiştiriciliği » 8521 defa okundu. |
Jojoba Yetiştiriciliği » 8754 defa okundu. |
Domates yetiştiriciliği » 15121 defa okundu. |
|
||||
Diğer Bilgiler |
||||
|
||||
|
||||
|
||||
Foto Galeri |
|
|||
İletişim |
|
|||
© 2012 TarimSitesi |
|
|
||
|
|
|
||